شپش سر و درمان قطعی آن

شپش سر و درمان قطعی آن

• تاریخ انتشار: 25 مهر 1400
• نویسنده: ملیکا رادمهر
• دیدگاه 0

شپش موی سر چیست؟

شپش‌ سر، حشره بدون بالی است که فقط ۱/۶ میلی‌متر طول دارد؛ این حشره نزدیک به پوست سر زندگی و تخم‌گذاری می‌کند. تخم‌های شپش نیت یا رَشک نامیده می‌شود. شپش‌ های سر برای زنده ماندن به خون و پوست سر نیاز دارند، به همین دلیل است که پس از جدا شدن از سر فرد مبتلا فقط برای مدت کوتاهی زنده می‌مانند.

شپش ها در رنگ های قهوه ای، زرد و  خاکستری شناسایی شده اند و ممکن است مابین ابرو و مژه ها نیز یافت شوند. علت سخت بودن این حشرات تولید ماده ی چسبناکی است که باعث چسبیدن تخم شپش ها به ریشه مو می شوند. حرکت و نیش این حشره بر روی کف سر خارش و زخم ایجاد می کند که در صورت درمان نکردن آن ها موجب بروز عفونت می گردد.

علت ابتلا به شپش سر چیست؟

شپش‌ها لزوما به دلیل عدم رعایت بهداشت یا شستشوی نامناسب سر ایجاد نمی‌شوند و همه افراد حتی کسانی که به بهداشت موی سر خود اهمیت بسیار زیادی می‌دهند می‌توانند با این مشکل مواجه شوند. اصلی‌ترین دلیل ابتلا به شپش سر تماس با فرد آلوده است.

 شپش‌ها می‌توانند به دو صورت مستقیم یا غیرمستقیم به پوست سر افراد منتقل شوند.

در روش انتقال مستقیم سر افراد باید در نزدیکی یکدیگر قرار گرفته باشد؛ چراکه شپش‌ها قابلیت پرواز یا پرش ندارند اما می‌توانند بر روی تارهای مو بخزند و از شخصی به شخص دیگر منتقل شوند. البته تماس مستقیم با فرد آلوده در میهمانی‌ها، محل کار، مدرسه یا در طول فعالیت‌های ورزشی نیز می‌تواند باعث انتقال این حشره شود.

پوشیدن لباس‌های آلوده شخص مبتلا مانند روسری، کلاه، کت، اکسسوری‌های مو و استفاده از شانه، برس و حوله آلوده نیز می‌تواند باعث انتقال شپش سر شود. استفاده از هدفون مشترک یکی دیگر از راه‌های انتقال این حشره ریز و موذی است. در کنار این‌ها خوابیدن بر روی تخت و کاناپه‌ای که قبلا شخص آلوده بر روی آن‌ها خوابیده است و استفاده از بالش و ملحفه او می‌تواند باعث انتقال شپش سر شود.

در روش انتقال مستقیم احتمال انتقال بسیار کمتر است اما غیرممکن نیست. قرار گرفتن لباس‌های فرد آلوده در کنار سایر لباس‌ها بر روی رخت‌آویز می‌تواند از دلایل انتقال شپش باشد. با توجه به این موضوع معمولا در مهدکودک‌ها یا محیط‌های کار که لباس‌های افراد بر روی یک چوب لباسی قرار می‌گیرد احتمال انتقال این حشره به سایر افراد بیشتر است.

چطور شپش را برروی سر تشخیص دهیم؟

• خارش شدید و آزاردهنده سر
• احساس حرکت چیزی بر روی پوست سر
• مشاهده حشرات بالغ بر روی پوست سر
• زخم و خراشیدگی پوست و احساس سوزش در آن
• برجستگی های کوچک و قرمز برروی سر، گردن و شانه ها 
• ذره های سفید بسیار شبیه به شوره سر  برروی پایه ی موها که به سختی کنده می شوند

روش های جلوگیری از شپش سر 

• استفاده از وسایل شخصی در زمان مراجعه به آرایشگاه‌ها،
• عدم خوابیدن روی کاناپه یا تختی که به نظافت آن مطمئن نیستید.
• عدم استفاده از کلاه محافظ دیگران در زمان دوچرخه‌سواری یا ورزش.
• جدا کردن لباس‌ها از لباس‌های دیگران در مکان‌های عمومی مانند رستوران‌ها، استخرها و…
• جدا کردن وسایل شخصی خود مانند برس، شانه، حوله، تل و گیره سر، کلاه، شال، روسری و… از سایر اعضای خانواده،
• استفاده از ملحفه تمیز و مطمئن بر روی تشک تخت و بالش در زمان اقامت در هتل، مسافرخانه یا سایر مکان‌های عمومی و شستشوی ملحفه بعد از استفاده

درمان پزشکی شپش سر

شامل شامپوهای مخصوص و محلول های موضعی می شود که هر کدامم دستورالعمل های مصرفی متفاوتی دارند که برخی از این داروها عبارتند از:

• لیندان (Lindane)
• پرمترین (Permethrin)
• ایور مکتین (Ivermectin)
• اسپینوساد (Spinosad))
• مالاتیون (Malathion)
• بنزیل الکل (Benzyl alcohol)
• پریترین (Pyrethrin with additives)

گاهی شپش ها با استفاده از این داروها کاملا برطرف می گردد اما در مواردی مشاهده شده که نسبت به این داروها نیز مقاومت نشان می دهند به همین دلیل توصیه می شود استفاده همزمان از داروهای پزشکی و گیاهان طب سنتی می باشد.

روش های درمان خانگی شپش سر 

1- شانه زدن مو با شانه مخصوص (شانه نیت)

شانه‌های ضد شپش، شانه‌های فلزی دندانه ریزی هستند که می‌توانند تخم‌های شپش را به‌طور کامل از پوست سر جدا کنند. استفاده از این روش معمولا در مراحل ابتدایی که هنوز تعداد شپش‌های بالغ زیاد نشده است کاربردی خواهد بود؛ اما در زمان گسترش شپش‌ها نیز برای جلوگیری از تکثیر آن‌ها استفاده می‌شود. در زمان شانه زدن موها با این شانه‌ها باید آن‌ها را به‌صورت دسته‌ای جدا کنید و شانه را در نزدیکی کف سر بکشید تا تخم‌های چسبیده به انتهای ساقه جدا شوند. برای بهتر دیده شدن تخم‌ها می‌توانید از چراغ‌های ذره‌بینی کوچک هم استفاده کنید.

2-استفاده از سرکه

استفاده از سرکه انگور و سیب از موثرترین راهکارهای درمان خانگی شپش سر است. شما باید پوست سر فرد مبتلا و موهای او را به‌طور کامل به سرکه آغشته کنید و بعد از 20 دقیقه آن‌ها را بشویید. بعد از شستشو می‌توانید بر روی برس یا شانه کمی روغن نارگیل اسپری کنید تا شپش‌های مرده راحت‌تر از پوست سر جدا و خارج شوند. به‌منظور افزایش اثرگذاری اسید استیک موجود در سرکه می‌توانید آن را با روغن معدنی با نسبت مساوی ترکیب کنید.

3- استفاده از آب پیاز

مقداری آب پیاز تهیه کنید و حدود ۳ تا ۴ ساعت آن را روی پوست سرتان بگذارید. رِشک و شپش های مرده را با شانه ضد شپش بیرون آورده و موهایتان را با شامپو به صورت کامل بشویید. برای رسیدن به نتیجۀ بهتر، هر ۴-۳ روز این کار را تکرار کنید.

4- استفاده از سشوار

جریان هوای گرم در از بین بردن تخم‌های شپش بسیار مؤثر است اما در کشتن شپش‌های زنده تأثیر چندانی ندارد.

5-استفاده از حنا

پودر حنا و آب ولرم را به روش قدیمی باهم ترکیب کرده و مخلوط حاصل شده را مانند رنگ مو بر کف سر و ریشه موها بزنید. برای اثرگذاری باید تقریبا دو ساعت بر روی سر باقی بماند.

6-نظافت

وسایلی را که اخیرا با سر اعضای آلوده به شپش در تماس بوده‌اند، تمیز کنید. ملافه‌ها، کلاه‌ها، روسری‌ها و حوله‌ها را در آب داغ بشویید و در یک محیط گرم خشک کنید. شانه‌ها و برس‌ها را در درون آب صابون بسیار داغ قرار بدهید تا ضدعفونی شوند. کف اتاق، بالش‌ها، مبل‌ها و صندلی‌های ماشین را جاروبرقی بکشید. همچنین وسایل غیرقابل شست‌و‌شو را به‌مدت یک تا دو هفته در کیسه‌های سربسته قرار بدهید و سر آنها را محکم ببندید.